แนวทางการตรวจสอบประตูป้องกันไฟ
จากข้อมูลของ FPA (สมาคมป้องกันอัคคีภัย – Fire Protection Association ,FPA) พบว่า 57% ของประตูทนไฟที่ได้รับการตรวจสอบต้องการการซ่อมบำรุงเล็กน้อย ขณะที่ 40% ของประตูที่ได้รับการรับรองจากหน่วยงานภายนอกถูกตัดสิทธิ์การใช้งาน เนื่องจากการบำรุงรักษาที่ไม่เหมาะสม ตัวเลขเหล่านี้สะท้อนให้เห็นว่าการตรวจสอบประตูทนไฟมักถูกละเลย หรือดำเนินการอย่างไม่ถูกต้อง ซึ่งเป็นการเพิ่มความเสี่ยงอย่างร้ายแรงต่อผู้ใช้อาคาร
ประตูทนไฟถือเป็นองค์ประกอบสำคัญของระบบป้องกันไฟแบบพาสซีฟ (Passive Fire Protection) ภายในอาคาร ซึ่งออกแบบมาเพื่อชะลอการลุกลามของเปลวไฟและควัน ช่วยปกป้องชีวิตและทรัพย์สิน อย่างไรก็ตาม ประสิทธิภาพของประตูทนไฟขึ้นอยู่กับการออกแบบ สภาพของประตูและการบำรุงรักษา อย่างใกล้ชิด หากไม่มีการตรวจสอบอย่างสม่ำเสมอและครอบคลุม แม้แต่ประตูคุณภาพดีที่สุดก็อาจล้มเหลวในยามเกิดเหตุฉุกเฉิน ซึ่งอาจนำไปสู่ผลลัพธ์ที่เลวร้าย
ประตูป้องกันไฟ (Fire Door) และอุปกรณ์ป้องกันไฟแบบพาสซีฟ (Passive Fire Protection) มีบทบาทสำคัญในการควบคุมไฟไม่ให้ลุกลามไปยังพื้นที่อื่นของอาคาร ซึ่งช่วยลดความเสี่ยงต่อชีวิตและทรัพย์สิน
- การติดตั้งต้องใช้ วัสดุและอุปกรณ์ที่ผ่านการรับรอง (Certified Components) เพื่อให้บานประตูสามารถทนไฟตามระดับที่กำหนด
- ต้องมีการ ตรวจสอบและบำรุงรักษาเป็นประจำ โดยเฉพาะประตูที่อยู่บนเส้นทางหนีไฟ (Escape Route), ประตูป้องกันควัน และประตูทางออกสุดท้าย (Final Exit Door)
- ความถี่ในการตรวจควรขึ้นอยู่กับ:
ควรตรวจอย่างน้อยปีละ 1 ครั้ง แต่บางประตูอาจต้องตรวจ รายเดือนหรือรายสัปดาห์
หัวข้อหลักในการตรวจสอบประตูป้องกันไฟ
1. Door Leaf & Frame (บานประตูและวงกบ)
- ประตูต้องสามารถ ปิดสนิทได้ด้วยตัวเอง โดยใช้ตัวปิดประตูอัตโนมัติ (Door Closer) และ ไม่ติดพื้นหรือขัดขวางการเคลื่อนไหว
- ตรวจสอบว่า:
- ไม่มีสิ่งกีดขวาง
- ไม่มีรอยขูดพื้น
- ซีลกันควันติดตั้งถูกต้อง
- กลอนประตูทำงานปกติและหล่อลื่นอย่างเหมาะสม
- หากต้องปรับตัวปิดประตู ควรทำอย่างระมัดระวังไม่ให้เปิดยากเกินไป
- ช่องว่างรอบบานต้องอยู่ในเกณฑ์มาตรฐานที่ผู้ผลิตกำหนด
- บานที่มีความเสียหายเล็กน้อยสามารถซ่อมได้ แต่ถ้ามีความเสียหายมากควร เปลี่ยนใหม่ทันที
2. Glazed Apertures (ช่องกระจกในประตู)
- หากกระจกแตกหรือร้าว ต้อง เปลี่ยนทันที เพราะจะทำให้ไฟและควันผ่านได้
- งานซ่อมหรือเปลี่ยนต้องดำเนินการโดย ผู้ติดตั้งที่ได้รับการรับรอง (Accredited Installer) เท่านั้น
3. Intumescent Fire & Smoke Seals (แถบกันไฟและควัน)
- ซีลชนิด Intumescent จะพองตัวเมื่อโดนความร้อน เพื่อปิดช่องว่างระหว่างบานและวงกบ
- ซีลชนิด Cold Smoke Seal (แบบแปรงหรือยาง) จะกันควันในช่วงต้นของไฟไหม้
- ต้องตรวจสอบให้แน่ใจว่า:
- ซีลไม่หลุดหรือเสียหาย
- ซีลติดตั้งครบทุกด้าน
- หากเปลี่ยน ต้องใช้ ยี่ห้อและขนาดเดียวกับของเดิม
- ซีลควรต่อเนื่อง ไม่แยกเป็นชิ้น ๆ เพราะอาจเกิดการรั่วของควัน
4. Door Closing Devices (อุปกรณ์ปิดประตูอัตโนมัติ)
- ตรวจสอบให้แน่ใจว่าประตู ปิดได้เองจากทุกมุมเปิด
- เปิดประตูที่มุม 90° → ต้องปิดภายใน ~10 วินาที โดยไม่กระแทกแรง
- เปิดเพียง 5° → ต้องปิดจนสนิทและเข้ากลอน
- ห้ามใช้สิ่งของ หนุนหรือค้ำเปิด
- หากอยู่บนเส้นทางหนีไฟ → ต้องปลดล็อกอัตโนมัติเมื่อมีสัญญาณเตือน
- หากระบบไม่ทำงาน → ใช้ “break glass” ปลดล็อกได้
5. Electro-Magnetic Hold-Open Devices (ตัวค้ำเปิดประตูไฟฟ้าแม่เหล็ก)
- ต้องเชื่อมต่อกับ ระบบสัญญาณแจ้งเหตุเพลิงไหม้ (Fire Alarm System)
- เมื่อระบบแจ้งเหตุทำงาน → ตัวค้ำต้องปล่อยประตูให้ปิดทันที
- ตรวจสอบให้แน่ใจว่าอุปกรณ์ ไม่ฝืนแรงของตัวปิดประตู
- ตำแหน่งติดตั้งต้องเหมาะสมกับชนิดของ closer (บนหรือล่างของบาน)
6. Ironmongery & Door Hardware (อุปกรณ์โลหะและฮาร์ดแวร์ประตู)
- ตรวจสอบอุปกรณ์ทั้งหมด เช่น บานพับ กลอน ตัวปิดประตู ลูกบิด
- ควรเป็นอุปกรณ์ที่ผ่านมาตรฐาน NFPA 80, BS EN และ CE Marking
- หากเปลี่ยนต้องใช้รุ่นเดียวกับของเดิม และเหมาะสมกับประตูไม้ (Timber Door Set)
- ฮาร์ดแวร์ที่ผ่านการทดสอบกับประตูโลหะอาจไม่เหมาะกับประตูไม้
7. Hinges (บานพับ)
- ต้องมีอย่างน้อย 3 ตัวต่อบาน และยึดแน่นด้วยสกรูครบทุกตัว
- หากพบคราบสีดำรอบข้อต่อ → อาจเกิดการสึกหรอ ควรเปลี่ยนทันที
- ตรวจว่าบานพับไม่หลวม ไม่รั่วน้ำมัน และทำงานลื่นไหล
8. Locks & Lever Handles (กลอนและมือจับ)
- มือจับต้องกลับสู่แนวระนาบหลังใช้งาน
- กลอนต้องเข้าและล็อกได้แน่นโดยไม่ฝืด
- เช็ดคราบฝุ่นโลหะออกจากกลอนและแผ่นรับ (strike plate)
- หากชำรุด → ต้องซ่อมหรือเปลี่ยนให้ตรงรุ่น
9. CE Marking & Door Certification (การรับรองและฉลากประตู)
- อุปกรณ์และประตูที่ผ่านการรับรองต้องมี ตรา CE Marking หรือ BWF-Certifire Plug/Label
- ระบบการรับรองที่ใช้ทั่วไป:
- BM TRADA Q-Mark
- BWF-Certifire Fire Door Scheme
- ระดับการทนไฟของประตู:
- FD30 → 30 นาที
- FD60 → 60 นาที
- FD90 → 90 นาที
- FD120 → 120 นาที
- ห้ามลอกหรือทาสีทับป้ายรับรอง — หากป้ายชำรุดต้องแจ้งผู้ผลิต
10. Fire Door Signs (ป้ายประตูป้องกันไฟ)
ตามข้อกำหนดของ The Health and Safety (Safety Signs and Signals) Regulations 1996 และ BS 5499
- ประตูที่มีตัวปิดอัตโนมัติ → ใช้ป้าย
“Fire Door Keep Shut” - ประตูที่ไม่มีตัวปิด → ใช้ป้าย
“Fire Door Keep Locked” - ประตูที่ใช้ตัวค้ำเปิดไฟฟ้า → ใช้ป้าย
“Automatic Fire Door Keep Clear”
ป้ายควรติดระดับสายตา ทั้งสองด้านของบาน
11. Cleaning (การทำความสะอาด)
- ใช้วิธีทำความสะอาดที่เหมาะกับวัสดุของบานประตู (ตามคำแนะนำผู้ผลิต)
- หลีกเลี่ยงการใช้สารเคมีรุนแรงที่อาจทำลายพื้นผิวหรือซีล
12. Fire Door Maintenance Checklist (แบบตรวจสอบสภาพประตูไฟ)
รายการตรวจสอบประกอบด้วยหัวข้อสำคัญ เช่น
- ป้ายรับรอง (Plug/Label)
- สภาพบานประตู (Leaf)
- ช่องว่างและวงกบ (Frame & Gap)
- ซีลกันไฟ/ควัน (Intumescent & Smoke Seal)
- มือจับ กลอน บานพับ
- ตัวปิดอัตโนมัติ (Door Closer)
- อุปกรณ์ค้ำเปิด (Hold Open Device)
- กระจก (Glazing)
- ป้ายสัญลักษณ์ (Signage)
แต่ละหัวข้อจะให้ตรวจแบบ “Yes / No” และระบุข้อบกพร่องที่พบ
เอกสารนี้เป็นแนวทางปฏิบัติที่ละเอียดสำหรับการตรวจสอบและบำรุงรักษา “ประตูป้องกันไฟ” เพื่อให้มั่นใจว่า:
- ประตูทุกบานสามารถ ปิดสนิทได้ทันทีเมื่อเกิดเหตุไฟไหม้
- ช่องว่างและซีลอยู่ในสภาพดี
- อุปกรณ์ทุกชิ้นได้รับการรับรองและบำรุงรักษาตามมาตรฐาน
- มีป้ายและระบบล็อกที่ถูกต้องตามกฎหมาย
- ตรวจสอบเป็นประจำเพื่อยืดอายุการใช้งานและคงสมรรถนะการทนไฟตามระดับ FD30/FD60 เป็นต้น
การตรวจสอบประตูทนไฟต้องดำเนินการโดยผู้ที่มี ความสามารถและคุณสมบัติเหมาะสม ตามที่กำหนดไว้ใน กฎหมายปฏิรูปด้านความปลอดภัยจากอัคคีภัย ปี 2005 (Regulatory Reform Fire Safety Order 2005) ของสหราชอาณาจักร โดยทั่วไปหมายถึงผู้ที่ได้รับการฝึกอบรมเฉพาะทาง และถือใบรับรองจากองค์กรที่ได้รับการยอมรับ เช่น Fire Door Inspection Scheme (FDIS) ผู้ตรวจสอบต้องมีความรู้ด้านการติดตั้ง บำรุงรักษา และกฎระเบียบเฉพาะเกี่ยวกับประตูทนไฟ
- ในสหราชอาณาจักร: กฎหมายแนะนำให้มีการตรวจสอบ ทุก 6 เดือน
- ในสหรัฐอเมริกาและประเทศอื่น ๆ: มาตรฐาน NFPA 80 กำหนดให้ต้องมีการ ตรวจสอบปีละครั้ง (อย่างน้อย)
- กรณีพื้นที่ใช้งานสูง หรือสภาพแวดล้อมรุนแรง: อาจต้องตรวจถี่กว่านั้น เช่น ทุกไตรมาส หรือรายเดือน
- เมื่อเทียบกับอุปกรณ์ดับเพลิงอื่นๆ: ประตูทนไฟอาจไม่ต้องตรวจบ่อยเท่าถังดับเพลิง แต่ก็ยังจำเป็นต้องตรวจสม่ำเสมอ
นอกจากนี้ กฎหมายท้องถิ่น มาตรฐานอุตสาหกรรม หรือข้อกำหนดจากบริษัทประกัน อาจกำหนดความถี่ที่แตกต่างกัน ดังนั้นควรตรวจสอบกับหน่วยงานที่เกี่ยวข้องเสมอ
มาตรฐาน NFPA 80 ได้ระบุรายละเอียดข้อกำหนดอย่างชัดเจนสำหรับชุดประตูทนไฟ รวมถึงเกณฑ์การตรวจสอบที่ต้องปฏิบัติตาม จุดเด่นของการประเมินประตูทนไฟมี 3 ประการ
1.ปฏิบัติตามกฎหมายและมาตรฐานความปลอดภัย
การตรวจสอบประตูทนไฟเป็นข้อกำหนดตามกฎหมายในหลายประเทศ หากละเลย อาจถูกลงโทษทางกฎหมาย เช่น ค่าปรับจำนวนมาก หรือแม้แต่คำสั่งปิดกิจการ
รายงานหนึ่งระบุว่า 75% ของประตูทนไฟที่ตรวจสอบในปี 2021 ไม่ผ่านเกณฑ์มาตรฐานความปลอดภัย
2.มั่นใจว่าประตูทำงานได้ตามหน้าที่
อุปกรณ์ต่างๆ เช่น ซีล กลไกปิดประตู และกลอน อาจเสื่อมสภาพเมื่อเวลาผ่านไป ส่งผลต่อความสามารถในการกันไฟและควัน การตรวจสอบและซ่อมแซมจึงมีความสำคัญอย่างยิ่ง
3.เพิ่มความปลอดภัยของพนักงานและผู้ใช้อาคาร
ประตูทนไฟมีหน้าที่ชะลอการลุกลามของไฟและควัน ให้ทางหนีไฟที่ปลอดภัย ลดโอกาสการบาดเจ็บหรือเสียชีวิต แต่จะทำหน้าที่นี้ได้ก็ต่อเมื่อ อยู่ในสภาพที่สมบูรณ์
4.เป็นส่วนหนึ่งของเงื่อนไขการรับประกันภัย
บริษัทประกันหลายแห่งกำหนดให้มีหลักฐานการตรวจสอบประตูทนไฟ
อย่างสม่ำเสมอ หากไม่ดำเนินการตามข้อกำหนด อาจส่งผลให้เบี้ยประกันเพิ่มขึ้น หรือสิทธิ์คุ้มครองถูกยกเลิก
ข้อกำหนดในการประเมินประตูทนไฟ
กฎระเบียบเกี่ยวกับประตูทนไฟแตกต่างกันอย่างมากในแต่ละประเทศ โดยแต่ละเขตอำนาจจะกำหนดมาตรฐานเฉพาะเพื่อรับรองความปลอดภัยและความสอดคล้องตามข้อบังคับ
ในประเทศสหราชอาณาจักร
เอกสารอนุมัติของรัฐบาลที่เรียกว่า Approved Document B ได้ระบุข้อกำหนดที่สำคัญสำหรับประตูทนไฟในอาคาร ได้แก่:
- ระดับการทนไฟขั้นต่ำ (เช่น FD30, FD60 และ FD120) ซึ่งหมายถึงความสามารถในการต้านทานไฟได้ 30, 60 หรือ 120 นาที ตามลำดับ
- มาตรการควบคุมควัน
- ป้ายรับรองมาตรฐาน ซึ่งต้องติดตั้งอยู่บนประตูและสามารถมองเห็นได้อย่างชัดเจน
- การติดตั้ง ต้องดำเนินการโดยผู้เชี่ยวชาญที่ได้รับใบรับรอง
- การตรวจสอบประจำ เป็นสิ่งจำเป็นเพื่อรักษาความสอดคล้องกับข้อกำหนดด้านความปลอดภัย
ในประเทศออสเตรเลีย
ประตูทนไฟต้องเป็นไปตามข้อกำหนดใน Building Code of Australia (BCA) ซึ่งให้ความสำคัญกับคุณสมบัติการต้านทานไฟ การควบคุมควัน และการติดตั้งที่ถูกต้อง เช่นเดียวกัน
ในประเทศสหรัฐอเมริกา
ใช้มาตรฐานของ สมาคมป้องกันอัคคีภัยแห่งชาติ (NFPA) โดยเฉพาะ NFPA 80 ซึ่งให้คำแนะนำโดยละเอียดเกี่ยวกับการ ติดตั้ง การตรวจสอบ และการบำรุงรักษาประตูทนไฟ
วิธีที่เชื่อถือได้ที่สุดในการตรวจสอบว่าประตูเป็นประตูทนไฟหรือไม่คือการมองหา ป้ายรับรองมาตรฐาน (Certification Label)
- ป้ายนี้มักจะติดอยู่ที่ ขอบบนหรือด้านข้างของประตู
- ระบุข้อมูลที่สำคัญ เช่น ชื่อผู้ผลิต หมายเลขการรับรอง และระดับการทนไฟ (เช่น FD30 หมายถึงทนไฟได้ 30 นาที)
- ป้ายนี้ยืนยันว่าประตูได้ผ่านการทดสอบและตรงตามมาตรฐานที่กำหนดไว้
นอกจากป้ายรับรองแล้ว ยังมีวิธีอื่นๆ ที่สามารถตรวจสอบเบื้องต้นได้ว่าเป็นประตูทนไฟหรือไม่:
- ช่องว่างรอบประตู (Door Gaps)
- ช่องว่างควร ไม่เกิน 4 มม.
- สามารถใช้เหรียญ (ที่มีความหนาประมาณ 3 มม.) ตรวจวัดได้ หากช่องว่างมากกว่านี้ อาจทำให้ประตูไม่สามารถกันไฟหรือควันได้อย่างมีประสิทธิภาพ
- ซีลกันไฟ (Intumescent Seals)
- มักติดอยู่บริเวณขอบของประตูหรือวงกบ
- ซีลชนิดนี้จะขยายตัวเมื่อเจอความร้อน เพื่อปิดช่องว่างรอบประตู
- ตรวจสอบได้โดยเปิดประตูและดูตามขอบว่ามีแถบซีลต่อเนื่องหรือไม่
- บานพับ (Hinges)
- ประตูทนไฟควรมีอย่างน้อย 3 บานพับ ที่ยึดแน่นและอยู่ในสภาพดี
- หากมีน็อตหายหรือบานพับเสียหาย อาจทำให้ประตูไม่สามารถทำงานได้อย่างถูกต้องเมื่อเกิดไฟไหม้
- กลไกปิดอัตโนมัติ (Automatic Closing Mechanism)
- ทดสอบโดยเปิดประตูครึ่งทางแล้วปล่อย ประตูควรปิดเองอย่างราบรื่นโดยไม่ต้องช่วย
- หากไม่ปิดเอง กลไกอาจเสีย ซึ่งส่งผลต่อการใช้งานในกรณีฉุกเฉิน
จุดสำคัญที่ต้องครอบคลุมในการตรวจสอบประตูทนไฟ
การตรวจสอบที่ครอบคลุมควรประเมินทุกส่วนของชุดประตูทนไฟอย่างละเอียด ดังนี้:
1. วงกบประตู (Door Frame)
- ต้องยึดติดกับผนังอย่างมั่นคง และไม่มีร่องรอยความเสียหายหรือการบิดเบี้ยว
- หากวงกบอ่อนแอหรือเสียหาย อาจไม่สามารถยึดประตูไว้ได้ภายใต้ความร้อนสูงจากไฟ
2. อุปกรณ์ฮาร์ดแวร์ (Door Hardware)
- รวมถึงบานพับ มือจับ กลอน ตัวปิดประตู ฯลฯ
- ทุกชิ้นต้องอยู่ในสภาพดี และไม่สึกหรอ
- ความเสียหายของชิ้นส่วนใดชิ้นหนึ่งอาจทำให้ประตูไม่สามารถปิดได้อย่างเหมาะสมในเวลาที่เกิดเพลิงไหม้
3. บานประตู (Door Leaf)
- ตรวจสอบว่าไม่มีการบิดเบี้ยว รอยบุบ หรือรอยแตก
- โครงสร้างของบานประตูต้องแข็งแรงเพื่อรักษาคุณสมบัติการทนไฟ
4. ซีลกันไฟและซีลกันควัน (Intumescent and Smoke Seals)
- ต้องติดตั้งไว้อย่างถูกต้องและอยู่ในสภาพสมบูรณ์
- หากซีลชำรุดหรือไม่แนบสนิท อาจทำให้ควันหรือเปลวไฟรั่วผ่านช่องว่างของประตูได้
5. กระจกและช่องมอง (Glazing and Vision Panels)
- หากมี ต้องติดตั้งแน่นหนา และไม่มีรอยร้าวหรือเสียหาย
- กระจกที่หลวม หรือแตกร้าวอาจพังลงเมื่อเจอความร้อนสูง ทำให้ไฟสามารถลุกลามต่อได้
ช่องว่างของประตูทนไฟ (Fire Door Gap)
ช่องว่างระหว่างบานประตูกับวงกบควรอยู่ภายใต้ข้อกำหนดมาตรฐาน โดยทั่วไปจะอยู่ระหว่าง 2 มม. ถึง 4 มม.
หากช่องว่างกว้างเกินไป อาจทำให้ ควันและเปลวไฟสามารถเล็ดลอดผ่านได้ ซึ่งจะลดประสิทธิภาพของประตูทนไฟในการป้องกันอัคคีภัย
อุปกรณ์ปิดประตูอัตโนมัติ (Self-Closing Device)
ประตูทนไฟควรติดตั้ง อุปกรณ์ปิดประตูอัตโนมัติ และควรสามารถ ปิดได้อย่างสมบูรณ์ เมื่อปล่อยจากตำแหน่งเปิดใดๆ
การปิดประตูอย่างต่อเนื่องและแนบสนิทเป็นสิ่งสำคัญ เพื่อ ป้องกันการแพร่กระจายของไฟและควัน
ป้ายและเครื่องหมายรับรองต้องมีและสามารถอ่านได้ (Labels and Signs are Present & Legible)
ประตูทนไฟควรมี ป้าย, ปลั๊ก หรือเครื่องหมายรับรอง จากหน่วยงานที่ได้รับการรับรอง เพื่อแสดงถึง ระดับการทนไฟ ของประตูและยืนยันว่าผ่านการทดสอบตามมาตรฐานที่เกี่ยวข้อง
หากระหว่างการตรวจสอบพบว่าไม่มีป้ายรับรองอยู่บนส่วนใดของชุดประตูทนไฟ อาจจำเป็นต้อง ขอรับการติดฉลากใหม่ จากหน่วยบริการติดฉลากที่ได้รับการรับรอง
ขั้นตอนการประเมินประตูทนไฟ (Steps to Perform Fire Door Assessments)
การตรวจสอบประตูทนไฟมีความสำคัญอย่างยิ่งในการรับรองว่าเป็นไปตามมาตรฐานความปลอดภัยจากอัคคีภัย และช่วยให้ ระบบแบ่งพื้นที่กันไฟ (compartmentation) มีประสิทธิภาพสูงสุด โดยแต่ละองค์ประกอบของประตูต้องสามารถทำงานได้อย่างถูกต้องในสภาวะเกิดเพลิงไหม้
สามารถใช้ขั้นตอนด้านล่างนี้เพื่อตรวจสอบประตูทนไฟอย่างเป็นระบบและมีประสิทธิภาพ
1. ตรวจสอบใบรับรองของประตู (Verify Door Certification)
เริ่มจากการตรวจสอบ ป้ายรับรองหรือเครื่องหมายรับรอง ซึ่งมักติดไว้ที่ ขอบบนหรือขอบด้านข้างของบานประตูและวงกบ
- ป้ายต้องสามารถ อ่านได้ชัดเจน และอยู่ในสภาพสมบูรณ์
- ควรระบุชื่อผู้ผลิต, ระดับการทนไฟ, และหน่วยงานรับรอง
- หาก ป้ายหายไปหรือเสียหาย อาจต้อง เปลี่ยนประตูหรือขอรับรองใหม่
2. ใช้แบบตรวจสอบ (Checklist) ในการดำเนินการตรวจสอบ
การใช้ แบบฟอร์มตรวจสอบดิจิทัล จะช่วยให้การตรวจสอบมีความ สม่ำเสมอ มีการติดตามผล และเป็นไปตามข้อกำหนด
นอกจากนี้ยังช่วยบันทึกข้อมูลได้อย่างมีประสิทธิภาพ และลดข้อผิดพลาดจากมนุษย์
สามารถใช้แบบฟอร์มตัวอย่าง เช่น Fire Door Inspection Checklist บานประตูและวงกบ (Door Leaf and Frame):
ตรวจสอบความเสียหาย การบิดเบี้ยว หรือจุดยึดที่หลวม
- ช่องว่างรอบประตู (Clearances and Gaps):
วัดช่องว่างรอบประตูเพื่อให้เป็นไปตามค่ามาตรฐานที่กฎหมายกำหนด - อุปกรณ์และชิ้นส่วนของประตู (Door Hardware and Components):
ตรวจสอบว่าบานพับ, กลอน, ตัวปิดประตู และซีลทำงานได้ถูกต้องและเป็นไปตามมาตรฐาน - ระบบปิดและล็อกอัตโนมัติ (Self-Closing and Latching):
ทดสอบว่าเมื่อปล่อยจากตำแหน่งเปิด ประตูสามารถปิดและล็อกได้เอง - กระจกและช่องมอง (Glazing and Vision Panels):
ตรวจสอบว่ากระจกกันไฟและซีลติดตั้งถูกต้องและไม่มีความเสียหาย - ซีลกันควันและซีลกันไฟ (Smoke and Intumescent Seals):
ตรวจสอบความต่อเนื่อง สภาพ และตำแหน่งการติดตั้งของซีลทั้งหมด - ป้ายและสภาพพื้นผิว (Signage and Surface Condition):
ตรวจสอบว่ามีป้ายตามข้อกำหนด และพื้นผิวของประตูไม่ถูกดัดแปลงจนทำให้คุณสมบัติการทนไฟลดลง
3. บันทึกผลการตรวจสอบ (Document and Report Findings)
บันทึกผลการตรวจสอบอย่างชัดเจน โดยระบุ สภาพของแต่ละองค์ประกอบ และรายละเอียดของ ข้อบกพร่องที่พบ
ควรแนบ หลักฐานประกอบ เช่น รูปถ่าย, การวัดช่องว่าง, และข้อสังเกตต่างๆ
- รายงานต้องมี วันที่ตรวจสอบ, ลายเซ็นของผู้ตรวจ และจัดเก็บไว้อย่างปลอดภัย
- ต้องสามารถเข้าถึงรายงานได้ง่ายในกรณีที่ต้อง ตรวจสอบความสอดคล้องตามกฎระเบียบ หรือ สืบสวนเหตุการณ์เพลิงไหม้
4. ดำเนินการแก้ไขข้อบกพร่องอย่างรวดเร็ว (Implement Corrective Actions Promptly)
เมื่อพบปัญหา ควรดำเนินการแก้ไข ทันที โดยให้ความสำคัญกับ ประเด็นความปลอดภัยร้ายแรง เช่น:
- อุปกรณ์ปิดประตูที่ชำรุด
- ซีลกันควันที่หายไปหรือเสียหาย
การซ่อมแซมต้องดำเนินการโดยผู้มีความเชี่ยวชาญ และใช้วัสดุที่ผ่านการรับรองเท่านั้น ควร ติดตามความคืบหน้า ของการดำเนินการแก้ไขผ่านระบบดิจิทัล เพื่อรักษาความโปร่งใสและความรับผิดชอบ
5. ติดตามผลและตรวจสอบซ้ำ (Follow Up and Monitor Performance)
- กำหนด การตรวจสอบซ้ำ เพื่อยืนยันว่าการแก้ไขดำเนินการได้อย่างสมบูรณ์
- ตรวจสอบพื้นที่ที่มีความเสี่ยงสูง บ่อยกว่าปกติ
- ใช้ระบบแจ้งเตือนอัตโนมัติ เพื่อช่วยจัดการรอบการตรวจสอบ
- ดำเนินการ ตรวจสอบเป็นระยะ เพื่อให้แน่ใจว่ายังคงสอดคล้องกับมาตรฐาน และรักษาความสมบูรณ์ของระบบ
Fire Door Inspection Report
ทำไมรายงานการตรวจสอบประตูทนไฟจึงสำคัญ
รายงานนี้เป็นเอกสารทางการที่จัดทำขึ้น หลังจากตรวจสอบประตูทนไฟ เพื่อ:
- แสดงสถานะความสอดคล้องกับข้อกำหนด
- ระบุข้อบกพร่องและแนวทางการแก้ไข
- ยืนยันว่าอุปกรณ์สามารถทำงานได้ตามหน้าที่หากเกิดไฟไหม้
เหตุผลที่รายงานนี้จำเป็น:
- เป็นหลักฐานที่รับรองว่าได้ปฏิบัติตามกฎระเบียบด้านความปลอดภัยจากอัคคีภัย
- ช่วยสร้าง ประวัติการตรวจสอบที่สามารถตรวจสอบย้อนหลังได้
- ระบุข้อบกพร่อง พร้อมคำอธิบายอย่างชัดเจน
- ให้ข้อมูลเพื่อวางแผนบำรุงรักษาและจัดลำดับความสำคัญในการแก้ไข
- สนับสนุนการตรวจสอบจากหน่วยงาน และใช้ในการประเมินความเสี่ยงจากไฟ
- ให้ การคุ้มครองทางกฎหมาย โดยแสดงให้เห็นว่าผู้ดูแลปฏิบัติหน้าที่อย่างรอบคอบ
- ใช้เป็นหลักฐานในการเคลมประกันภัย
- เพิ่มความโปร่งใสภายในองค์กรเกี่ยวกับความปลอดภัยจากไฟ
- ระบุว่าใครเป็นผู้ตรวจสอบ, ตรวจเมื่อไร และผลเป็นอย่างไร
- ช่วยวัดระดับการปฏิบัติตามมาตรฐานความปลอดภัยในหลายๆ สถานที่
1. ระบุหัวข้อ, วันที่ และข้อมูลผู้ตรวจสอบ
เริ่มต้นด้วยหัวข้อที่ชัดเจน เช่น “รายงานการตรวจสอบประตูทนไฟ – อาคาร A”
อย่าลืมระบุวันที่, สถานที่, และชื่อผู้ตรวจสอบรวมถึงคุณวุฒิ/ใบรับรองของเขา
2. กำหนดขอบเขต, วัตถุประสงค์ และวิธีการตรวจสอบ
- ขอบเขต: ระบุพื้นที่หรืออาคารที่เข้ารับการตรวจ
- วัตถุประสงค์: ตรวจสอบความสอดคล้อง, ระบุความเสี่ยง, และแนะนำการแก้ไข
- วิธีการ: อธิบายวิธีที่ใช้ในการตรวจสอบ เช่น ตรวจสอบด้วยสายตา, ใช้เครื่องมือวัดช่องว่าง ฯลฯ
- หมายเหตุข้อจำกัด เช่น ห้องที่เข้าไม่ได้ หรืออุปกรณ์ที่ไม่สามารถทดสอบได้
3. แสดงรายการประตูที่ตรวจสอบทั้งหมด
ระบุหมายเลขประตู, ตำแหน่ง, ระดับการทนไฟ (เช่น FD60), และสภาพทั่วไป
ควรจัดทำเป็นตารางเพื่อให้อ่านง่ายและอ้างอิงสะดวก
4. บันทึกข้อสังเกตโดยละเอียด
- รายงานข้อบกพร่องอย่างชัดเจน เช่น “ซีลกันควันขาด” แทน “ประตูเสีย”
- ระบุว่าชิ้นส่วนไหนเสียหรือไม่ทำงาน
- แนบภาพถ่ายที่มีคำอธิบายประกอบ หากเป็นไปได้
5. เน้นปัญหาที่มีความเสี่ยงสูง (Critical Safety Issues)
สร้างหัวข้อย่อยแยกไว้ต่างหาก เพื่อระบุปัญหาร้ายแรง เช่น
- ระบบปิดประตูอัตโนมัติไม่ทำงาน
- ช่องว่างรอบประตูเกินกว่าที่มาตรฐานกำหนด
ช่วยให้ผู้รับผิดชอบสามารถจัดลำดับความสำคัญในการแก้ไขได้ง่ายขึ้น
6. แนะนำแนวทางการแก้ไขและการปรับปรุง
- เสนอแนวทางการซ่อมหรือเปลี่ยนอย่างเฉพาะเจาะจง
- ระบุไทม์ไลน์ที่แนะนำ และลำดับความสำคัญตามระดับความเสี่ยง
- ต้องเป็นแนวทางที่สอดคล้องกับมาตรฐานความปลอดภัยจากอัคคีภัย
7. สรุปภาพรวมของการตรวจสอบ
- จำนวนประตูที่ตรวจ
- จำนวนที่ผ่านและไม่ผ่าน
- อัตราความสอดคล้อง (% compliance rate)
ข้อมูลนี้ช่วยให้ผู้บริหารสามารถตัดสินใจได้รวดเร็ว
8. แนบเอกสารประกอบ
- เช็กลิสต์ที่ใช้
- แผนผังอาคาร
- มาตรฐานอ้างอิง
- ภาพถ่าย
จัดเรียงให้สามารถอ้างอิงกับเนื้อหาในรายงานหลักได้ง่าย
9. แจกจ่ายรายงานให้ผู้มีส่วนเกี่ยวข้อง
- ผู้จัดการสถานที่
- เจ้าหน้าที่ความปลอดภัย
- ที่ปรึกษาด้านอัคคีภัย
- ทีมซ่อมบำรุง
การแบ่งปันอย่างรวดเร็วจะช่วยให้ดำเนินการแก้ไขได้ทันเวลา และรักษาการปฏิบัติตามกฎหมาย
บันทึกข้อมูลการตรวจสอบทั้งหมดได้จากมือถือ พร้อมภาพถ่าย, หมายเหตุ และเวลา
- สร้างรายงานการตรวจสอบโดยอัตโนมัติ และส่งออกให้กับทีมงานผ่านอีเมล
- ตั้งเวิร์กโฟลว์และรอบการตรวจสอบ เพื่อความสม่ำเสมอและปฏิบัติตามข้อกำหนดได้อย่างต่อเนื่อง
รายการตรวจสอบประตูทนไฟ 13 ข้อ ตามมาตรฐาน NFPA 80
(13-Point NFPA 80 Fire Door Inspection Checklist)
ธุรกิจในพื้นที่ที่อยู่ภายใต้ข้อบังคับของ NFPA (National Fire Protection Association) จะต้องมีรายการตรวจสอบตาม 13 ข้อนี้ในแบบฟอร์มการประเมินประตูทนไฟ เพื่อให้แน่ใจว่าประตูทนไฟทำงานได้อย่างมีประสิทธิภาพเมื่อเกิดเหตุเพลิงไหม้
1. ป้ายกำกับต้องมองเห็นได้ชัดเจนและอ่านได้ง่าย
ทุกบานประตูและวงกบต้องมี ป้ายรับรองหรือป้ายการตรวจสอบ ที่ชัดเจน ระบุว่าได้ผ่านการทดสอบและรับรองตาม NFPA 80
2. ไม่มีรูหรือความเสียหายที่ประตูหรือวงกบ
แม้เพียงรูเล็ก ๆ หรือรอยแตกก็อาจลดความสามารถในการทนไฟของประตูได้ ต้องตรวจสอบให้แน่ใจว่าไม่มีความเสียหายใด ๆ
3. กระจกและอุปกรณ์ติดกระจกต้องอยู่ในสภาพสมบูรณ์และติดตั้งแน่นหนา
หากมีการติดกระจกในประตูทนไฟ จะต้องใช้กระจกชนิดทนไฟ พร้อมชุดติดตั้ง (glass kits/beads) ที่แน่นหนา และปราศจากรอยร้าวหรือความเสียหาย
4. ชิ้นส่วนต่าง ๆ ของประตูต้องยึดแน่นและติดตั้งได้ระดับ
ทั้งบานประตู วงกบ บานพับ อุปกรณ์ฮาร์ดแวร์ และธรณีประตูที่ไม่ติดไฟ (non-combustible threshold) ต้องติดตั้งอย่างมั่นคง เป็นระนาบเดียวกัน และไม่มีความเสียหาย
5. ไม่มีชิ้นส่วนที่หายไปหรือเสียหาย
ตรวจสอบให้แน่ใจว่าไม่มีบานพับ มือจับ ซีล หรืออุปกรณ์ใด ๆ ที่หายไปหรือชำรุด
6. ช่องว่างระหว่างบานประตูและวงกบต้องถูกต้องตามมาตรฐาน
ตาม NFPA 80:
- ช่องว่างสูงสุดระหว่างขอบประตูกับวงกบ:
- เหล็ก: ไม่เกิน 1/8 นิ้ว (ประมาณ 3.18 มม.)
- ไม้: ไม่เกิน 1/8 ถึง 3/16 นิ้ว (ประมาณ 3.18 – 4.76 มม.)
หากช่องว่างเกินกว่านี้ จะเสี่ยงต่อการให้ควันหรือเปลวไฟเล็ดลอดได้
7. ระบบปิดประตูอัตโนมัติต้องทำงานได้อย่างถูกต้อง
เมื่อเปิดบานประตูทิ้งไว้ แล้วปล่อย ประตูจะต้อง ปิดเองจนสุดบานโดยไม่ต้องช่วย เพื่อควบคุมการแพร่กระจายของไฟและควัน
8. ถ้ามีการติดตั้ง Coordinator – ต้องทำงานได้อย่างเหมาะสม
หากเป็นประตูคู่ที่ติดตัวประสาน (Coordinator) ใบประตูที่ไม่ใช้งาน (inactive leaf) ต้องปิดก่อนใบที่ใช้งาน (active leaf) เสมอ เพื่อให้กลอนทำงานถูกต้อง
9. กลอนต้องล็อกสนิทเมื่อประตูปิด (Compliant Latch Throw)
กลอนจะต้องเลื่อนเข้าไปในช่องล็อก (strike plate) อย่างเต็มที่เมื่อประตูปิด เพื่อให้แน่ใจว่าอยู่ในตำแหน่งที่สามารถต้านทานแรงจากไฟหรือแรงดันได้
10. ไม่มีอุปกรณ์เสริมใด ๆ ที่รบกวนการทำงานของประตู
เช่น ตะขอแขวนประตู, ที่หนีบ หรือ Stopper ไม่ควรรบกวนการปิดหรือการทำงานของประตู และต้องเป็นอุปกรณ์ที่ได้มาตรฐานความปลอดภัยจากไฟ
11. ไม่มีการดัดแปลงหน้างานที่ทำให้ป้ายรับรองเป็นโมฆะ
ห้ามดัดแปลงโครงสร้างประตู เช่น การเจาะ, ตัด, หรือติดอุปกรณ์เพิ่มเติม โดยไม่ได้รับอนุญาตจากผู้ผลิต เพราะจะทำให้ประตูหมดสภาพการรับรอง
12. ซีลกันควันและซีลกันไฟต้องอยู่ครบและติดตั้งถูกต้อง
ต้องตรวจสอบว่า ซีลทั้งหมดอยู่ในสภาพสมบูรณ์, ติดตั้งต่อเนื่องตลอดแนว และเหมาะสมกับระดับการทนไฟของประตูนั้น ๆ
13. ป้ายหรือสัญลักษณ์ที่ติดกับประตูต้องปฏิบัติตามมาตรฐาน
- ขนาดไม่เกิน 5% ของพื้นที่ผิวประตู
- ห้ามขวางกลไกการทำงานของประตู
- ต้องติดด้วยกาวเท่านั้น ห้ามใช้สกรูหรือตัวยึด
- ห้ามปิดทับกระจกหรือช่องมองของประตู
การบำรุงรักษา
- การบำรุงรักษาเป็นประจำ เช่น การหยอดน้ำมัน ตรวจสอบแนวปิดให้ตรง ทำความสะอาดกระจกทนไฟ และพื้นผิวเคลือบพิเศษ
- ห้ามใช้สารเคมีที่อาจทำลายวัสดุเหล่านี้
- ควรตรวจสอบให้แน่ใจว่าทางเดินประตูไม่มีสิ่งกีดขวางตลอดเวลา
